Samenvatting

In the shadow of the sun [In de schaduw van de zon] is een zes meter hoge uivormige installatie die symbool staat voor het verdriet dat loskomt bij rouw. De installatie is gemaakt van suikerglaspanelen die ademen en meebewegen met de vochtigheid en temperatuur van de omgeving. Het werk is een visuele zinspeling gebaseerd op natuurlijk verval en de oncontroleerbare veranderlijkheid die verbonden is aan de menselijke conditie. In aanvulling op het werk organiseerde ik een rondetafelgesprek met lokale gemeenteraadsleden, een imam en andere specialisten op het gebied van islamitische begrafenisrituelen en Nederlands grafrecht.

Info

In the shadow of the sun [In de schaduw van de zon] is een zes meter hoge uivormige installatie die symbool staat voor het verdriet dat loskomt bij rouw. Twintig jaar geleden overleed mijn vader en werd hij in Hoorn begraven op een van de weinige Nederlandse begraafplaatsen met een islamitisch gedeelte. Aan het begin van mijn werkperiode bij Hotel Maria Kapel bezocht ik zijn graf en realiseerde ik me dat mijn vader nooit de leeftijd heeft bereikt waarop ik grijze haren kreeg.

Het verlies van een dierbare gaat gepaard met verdriet. Met het verstrijken van de tijd werd het steeds moeilijker om te huilen bij de herinnering aan mijn vader, terwijl de druppels over mijn wangen stromen bij het snijden van een ui. Ik koos de ui als symbool voor rouw, waarin de lagen van een ui de diepte van verdriet verbeelden. In the shadow of the sun is gemaakt van amberkleurig, gehard suikerglas waardoor het ademt en meebeweegt met de vochtigheid en temperatuur van de omgeving. Een paar dagen na de installatie werden delen van de buitenkant wit en pelden andere stukken langzaam af – zoals de buitenste laag van een ui die te lang aan de buitenlucht is blootgesteld. Langzaam bezweek het werk onder het gewicht van de tijd en werd het teruggeroepen naar waar het vandaan kwam: de aarde. Het werk is een visuele zinspeling gebaseerd op natuurlijk verval en de oncontroleerbare veranderlijkheid die verbonden is aan de menselijke conditie.

Voor de productie van het kunstwerk vroeg ik mensen uit de islamitische gemeenschap in Hoorn om te helpen bij het vervaardigen van de suikerglaspanelen. Samenwerking vormt de basis voor ontmoetingen en filosofische gesprekken over bijvoorbeeld de dood. Door contact te leggen met een divers netwerk van Hoornse moskeeën, gemeenschappen en de islamitische begraafplaats, creëerde ik voor mezelf een nieuwe verbintenis met Hoorn; de stad die al meer dan twintig jaar het lichaam van mijn vader herbergt.

Tijdens mijn verblijf in Hoorn werd ik verrast door het gebrek aan wetgeving en informatie over eeuwigdurend grafrecht. In Nederland worden grafrechten namelijk elke tien tot dertig jaar vernieuwd en voldoen daarmee niet aan een van de belangrijkste islamitische beginselen: eeuwige grafrust en de garantie dat je graf in de toekomst niet geruimd wordt, in de praktijk beslaat dat ongeveer tachtig jaar. Daarom zocht ik contact met lokale gemeenteraadsleden, een imam en andere specialisten op het gebied van islamitische begrafenisrituelen en Nederlands grafrecht. Als onderdeel van de residentieperiode bij Hotel Maria Kapel organiseerde ik een rondetafelgesprek en nodigde Susanne Duivenstijn (duurzaam, milieubewust en holistisch begrafenisondernemer bij Bijafscheid), Arnica Gortzak (fractievoorzitter PvdA in de gemeenteraad van Hoorn), Kees Maas (fractievoorzitter ChristenUnie in de gemeenteraad van Hoorn), Guus Sluiter (directeur Museum Tot Zover, Nederlands Uitvaartmuseum), Mohammed Azem Soebrati (Islamitische uitvaartverzorging As-Salaam) en Ibrahim Wijbenga (voorzitter Stichting Islamitisch Begrafeniswezen) uit te spreken over eeuwigheid, vergankelijkheid van herinneringen en de overgang van een levend lichaam naar de dood.

Veel dank aan

Metaalconstructie: Dennis Slootweg

Maken van suikerglas: Zinah, Afkar, Ouassila

Assistentie installatie: Ismail en zonen

Team van HMK: Ines Piso, Rik Dijkhuizen, Annelien de Bruin

Fotografie van het verval proces: Bart Treuren

Emotionele ondersteuning: Yannik Güldner en Pancake

Mede mogelijk gemaakt door

Niemeijer Fonds

Stichting Stokroos

Gemeente Hoorn